गोन्जालो, प्रचण्ड र जनयुद्ध

Jagaran Post १७ चैत्र २०७८, बिहीबार १०:००
            भरत पोख्रेल

अबिमेल गुज्म्यान अर्थात् क. गोन्जालोको मृत्युपछि पेरुको जनयुद्धको चर्चा चल्नु स्वभाविकै हो । पेरु कम्युनिस्ट पार्टीको स्थापना जोसे कार्लोस मारियाटेगीले गरेका थिए । गुज्म्यान (क. अल्भारो) सन १९५६ मा पार्टीको सदस्य बनेका थिए । जनयुद्ध सुरुभएपछि गुज्म्यानले पार्टी नाम गोन्जालो राखे। गोन्जालो जर्मन भाषाको शब्द हो जसको अर्थ योद्धा हुन्छ। जनयुद्ध सुरुभएको बेला पेरु कम्युनिस्ट पार्टी साइनिङ्पाथमा १९ केन्द्रीय सदस्य जसमा आधीजति महिला थिए । दोस्रो वरियतामा अगास्ता ला तोरे (क. नोराह) र तेस्रो वरियतामा एलिना इपारागुरे (क. मिरियम) थिए । यी दुबै महिला पार्टीका माइक्रोस्कोप र टेलिस्कोप मानिन्थे ।

साइनिङपाथमा ४० प्रतिशत महिलाको सहभागिता थियो । गोन्जालो १९६४ र १९६७ मा चीन गएका थिए जुनबेला चीनमा सांस्कृतिक क्रान्तिको उभार थियो । गोन्जालो सांस्कृतिक क्रान्तिबाट निकै प्रभावित थिए । पेरुमा सन १९८० बाट जनयुद्ध सुरु भयो । जनयुद्ध चलेको १२ वर्ष पछि गोन्जालो सेप्टेम्बर १२, १९९२ मा पेरुको राजधानी लिमाको ४५९ भार्सोभा स्ट्रीटबाट गिरफ्तारीमा परे । सेप्टेम्बर २४, १९९२ मा उनलाई सार्वजनिक गर्दा गोन्जालो अन्तर्राष्ट्रिय गाइरहेका थिए । सेप्टेम्बर ११, २०२१ मा २९ वर्षको जेलजीवनपछि उनको मृत्युमा विश्वभरि चर्चा चलिरहेको छ ।

पेरुको जनयुद्ध दबाउन राष्ट्रपति एलेन गार्सिया असफल भएपछि १९९० को राष्ट्रपति निर्वाचनमा अमेरिकी प्रायोजनमा पेरुका उपन्यासकार जनयुद्ध विरोधी मारियो भर्गास लोसालाई अगाडि सारियो । लोसालाई सघाउन अमेरिकी उच्च राजनीतिक परामर्श संस्था सोएर मिलर पेरु आएको थियो । लोसाका छोरा एल्भारो लन्डन स्कुल अफ इकोनोमिक्सबाट बाबुलाई सघाउन आउने नै भए । भतिजा लुइस लोसा हलिउड एनाकोन्डा मुभिको टिमनै लिएर लोसोको चुनाव प्रचारका लागि पेरु आएका थिए । धेरै मिडियाले लोसाको जित निश्चित बताए पनि जापानी मूलका कृषि इन्जिनियर अलबर्टो फुजिमोरी डार्कहर्सको रूपमा उदाएर पेरुको राष्ट्रपति चुनाव जिते । लोसा निराश भएर १९९३ मा स्पेनको नागरिकता लिएर पेरु छाडे । फुजिमोरी १९९० देखि २००० सम्म पेरुको राष्ट्रपति थिए ६०० मिलियन अमेरिकी डलर भ्रष्टाचारको आरोपमा उनी कार्वाहीमा परे । शरण लिन जापानलाई निवेदन गरे पेरुको सर्वोच्च अदालतको आदेशमा फुजिमोरीलाई २५ वर्षको जेल सजाय भयो । फुजिमोरीका भ्रष्टाचार सहयोगी मोन्टेसिनोले अपराध बोधले अपरिचित बन्न अनुहारको प्लास्टिक सर्जरी नै गराए ।

मार्क्सवादको विरुद्ध पुँजीवादको प्रायोजनमा धेरै पुस्तकहरू लेखिएका छन् । मार्क्सका विरुद्ध मेरी ग्याब्रीएलको लभ एन्ड क्यापिटल, लेनिनको विरुद्ध एलेक्जेन्डर सोल्जेनित्सिनको लेनिन इन जुरिच, माओको विरुद्ध लि झिसुइको द प्राइभेट लाइफ अफ चेयरम्यान माओ, र गोन्जालोको विरुद्ध ओरिन स्टार्न र मिगुएल ला सेनोको द साइनिङपाथ: लभ, म्याडनेस एन्ड रिभोल्युसन इन एन्डेज केही नमूना उदाहरणहरू हुन् । द साइनिङपाथमा नेपालको जनयुद्ध र प्रचण्डबारे अध्याय १६ र १९ मा थोरै चर्चा गरिएको छ । पेरुको जनयुद्धको प्रभाव नेपालमा परेकै हो । फेब्रुअरी १३, १९९६ बाट नेपालमा जनयुद्ध सुरु भयो । नेकपा (मशाल) मा क. विश्वासका नामले परिचित पुष्पकमल दाहाल जनयुद्धको समय नेकपा (माओवादी) मा प्रचण्डको नामले चर्चित भए । दसवर्षे जनयुद्ध सम्झौतामा सकियो । नेकपा (माओवादी) नाम फेर्दै काम फेर्दै संसदवादमा भासिएर टुक्राटुक्रामा विभाजन भयो । माओवादी केन्द्र टाउकाको मूल्य तोक्ने शेरबहादुरलाई संसदमा सघाइरहेको छ । एउटा समुह जातिवादमा जकडिएको छ । अर्को समुह जनमतसंग्रह भन्दै जुलुस निकालिरहेको छ । एउटा टुकडी बहुदलमा दल फेरिरहने अभ्यासमा अभ्यस्त भएको छ । केही क्षेत्रीयताको नारामा रुमलिएका छन् । छुटपुट एमाले, एनजीओ, जाति, जनजाति, दलित, मधेसको मन्त्रमा मदहोस छन् । प्रचण्डको राजनीति ग्राफ गिर्दो छ । उनका लागि खुमलटारदेखि बालुवाटारको दुरी बढिरहेको छ । संविधान निर्माणका बेला सुब्रमन्यम जयशंकरले धम्क्याए, एमसीसी पासगराउन फातिमा सुमारले घुर्काइन । मन्त्री नपाए मर्छौं भन्ने सिपाहीहरूको कमान्डर भएका छन् प्रचण्ड ।

Facebook Comments

जागरण टिभी

ताजा अपडेट

सबै हेनुर्होस

सम्पादकीय

सबै हेनुर्होस

लुम्बिनी बिकास कोष – पवित्र धर्तीमा अपवित्र हर्कत !

सरकारले लुम्बिनी बिकास कोष को उपाध्यक्षमा चरम बिबादास्पद ब्याक्तिलाई नियुक्त गरेसंगै सरकारको चौतर्फी आलोचना भैरहेको छ। दलिय भागवण्डाको राजनितिले भगवान गौतम बुद्धको पवित्र जन्मस्थल लुम्बिनीलाई

Bijay Gyawali २२ श्रावण २०८०, सोमबार १२:४६

नक्कली भुटानी शरणार्थी प्रकरण : ओलीको अस्वाभाविक चलखेल

Bijay Gyawali २३ बैशाख २०८०, शनिबार २३:१७

तीन चुनाव , तीन सन्देश

Bijay Gyawali १३ बैशाख २०८०, बुधबार १४:३३

अन्तर्राष्ट्रिय महिला दिवस – दुर्गममा पिल्सिएका महिलाको क्रन्दन सुनियोस

Bijay Gyawali २४ फाल्गुन २०७९, बुधबार ०६:०६